Το πρόγραμμα UniversALL απευθύνεται σε σχολεία απόμακρων και ακριτικών περιοχών, των οποίων, λόγω της μη εγγύτητάς τους, η πρόσβαση σε σχετικές δράσεις διάχυσης του ΕΑΑ, αλλά και ευρύτερα σε δράσεις επικοινωνίας της επιστήμης είναι δύσκολη έως και αδύνατη. Απώτερος σκοπός της δράσης ήταν να συμβάλει στην κατεύθυνση της αποκέντρωσης της γνώσης και τη διάχυσή της πέρα από τα μητροπολιτικά κέντρα προς κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Στόχοι και άξονες της δράσης
Η δράση UniversALL σχεδιάστηκε με βάση δύο κύριους παιδαγωγικούς στόχους. Ο πρώτος στόχος αποσκοπεί στο να αποκτήσουν οι μαθητές μία ενδελεχή εικόνα της επιστημονικής μεθοδολογίας, δηλαδή τον τρόπο γέννησης ή ανατροπής των επιστημονικών ιδεών και μια ευρεία κατανόηση των σύγχρονων επιστημονικών επιτευγμάτων της αστροφυσικής, αλλά και των μεγάλων ανοικτών ερωτημάτων. Ο έτερος στόχος εστιάζει στη μεγιστοποίηση της ενεργούς συμμετοχής των μαθητών, και στα πλαίσια της εκπαιδευτικής αρχής της «ανεστραμμένης τάξης» επιδιώκεται η εμπλοκή των μαθητών, μέσω εκπόνησης εργασιών, πειραμάτων, κατασκευών και πολλών άλλων, κάτω από την επίβλεψη των καθηγητών τους και των ερευνητών του ΕΑΑ.
Με βάση τους στόχους αυτούς η δράση UniversALL υλοποιείται σε τρεις κύριους άξονες:
Α) Πραγματοποίηση διαδικτυακών σεμιναρίων τα οποία λαμβάνουν χώρα σε περιοδική βάση (ανά δύο εβδομάδες) και πραγματοποιούνται από τους ερευνητές και τις ερευνήτριες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Στα σεμινάρια αυτά αναπτύσσονται πολλά θέματα σχετικά με την επιστήμη της Αστροφυσικής όπως η ιστορία της Αστρονομίας, η εξέλιξη των άστρων, η Κοσμολογία, η Παρατηρησιακή Αστρονομία κ.α. Πέραν των διαλέξεων οι διαδικτυακές συναντήσεις περιλαμβάνουν και πολλές δράσεις, όπως ζωντανές διαδικτυακές παρατηρήσεις από τα ιστορικά τηλεσκόπια του ΕΑΑ, εκτέλεση πειραμάτων κ.α.
Β) Εκπόνηση εργασιών από τους μετέχοντες μαθητές/τριες: Παράλληλα, με την παρακολούθηση των σεμιναρίων, η δράση περιλαμβάνει την (προαιρετική) εκπόνηση εργασιών από τους μετέχοντες μαθητές/τριες, υπό την επίβλεψη των ερευνητών/τριων του ΕΑΑ και των καθηγητών/τριων τους. Οι εργασίες καλύπτουν ένα ευρύ πεδίο της Αστροφυσικής και της Κοσμολογίας, καθώς και της ιστορίας των επιστημών, η δε προσέγγιση τους μπορεί να είναι βιβλιογραφική, ερευνητική, πειραματική ή να περιλαμβάνει σχετικές κατασκευές και καλλιτεχνικές δημιουργίες.
Γ) Πραγματοποίηση εκδηλώσεων στην τοπική κοινωνία: Μετά το πέρας των σεμιναρίων, η δράση ολοκληρώνεται με την επίσκεψη των ερευνητών/τριών του ΕΑΑ στα μετέχοντα στο πρόγραμμα νησιά, όπου μαζί με τους μαθητές/τριες και τους επιβλέποντες καθηγητές πραγματοποιούν σειρά εκδηλώσεων για την τοπική κοινωνία σε μία μεγάλη γιορτή για την έρευνα και την επιστήμη.
Εφαρμογή της δράσης
2023 -2024: Περιφέρεια Δωδεκανήσων
Τον Σεπτέμβρη του 2023, η δράση εφαρμόστηκε για πρώτη χρονιά πιλοτικά στην Περιφέρεια Δωδεκανήσων, τελώντας υπό την έγκριση της Περιφερειακής Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Η συμμετοχή των σχολείων ξεπέρασε κάθε προσδοκία καθώς στη δράση συμμετείχαν 18 συνολικά σχολεία (Γυμνάσια, ΓΕΛ και ΕΠΑΛ) από 9 διαφορετικά νησιά των Δωδεκανήσων (Αστυπάλαια, Τήλος, Κως, Ρόδος, Κάσος, Λέρος, Λειψοί, Κάλυμνος και Πάτμος). Ο αριθμός των μετεχόντων σχολείων αντιστοιχεί στο 26% όλων των σχολείων Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των Δωδεκανήσων. Από τα σχολεία αυτά στο πρόγραμμα συμμετείχαν συνολικά 38 εκπαιδευτικοί και 435 μαθητές και μαθήτριες.
Η δράση διήρκησε 8 μήνες (Οκτώβριο 2023 – Ιούνιο 2024) και στο χρόνο αυτό πραγματοποιήθηκαν συνολικά 14 διαδικτυακές συναντήσεις (διαλέξεις, αστροπαρατηρήσεις και πειράματα). Παράλληλα, οι μετέχοντες μαθητές εκπόνησαν συνολικά 35 εργασίες σχετικές με την επιστήμη της Αστροφυσικής. Αυτές περιλάμβαναν από μελέτες και παρουσιάσεις αστρονομικών θεμάτων, επεξεργασία και ανάλυση πραγματικών αστρονομικών δεδομένων, εκτέλεση σχετικών πειραμάτων, δημιουργία εντυπωσιακών videos και animations, παιχνίδια ερωτήσεων για το κοινό μέχρι και την κατασκευή επιτραπέζιων παιχνιδιών με θέμα την αστρονομία.
Τέλος, μετά το πέρας των διαλέξεων, οι ερευνητές του ΕΑΑ επισκέφτηκαν τα μετέχοντα νησιά για την πραγματοποίηση δράσεων αστρονομίας για την τοπική κοινωνία. Οι δράσεις αυτές περιλάμβαναν: α) παιδικά εργαστήρια με θέμα την αστρονομία και το περιβάλλον για παιδιά από 5 έως 12 ετών , β) εκδηλώσεις για το ευρύ κοινό, όπου οι ερευνητές του ΕΑΑ πραγματοποιούσαν ομιλίες και οι μετέχοντες μαθητές/τριες παρουσίαζαν τις εργασίες τους και γ) αστροπαρατηρήσεις από τα τηλεσκόπια του ΕΑΑ και ουρανογραφία.
Σχετικά videos με τις δράσεις αστρονομίας που πραγματοποιήθηκαν στα μετέχοντα νησιά των Δωδεκανήσων μπορούν να βρεθούν στα ακόλουθα links:
• https://fb.watch/tnOaizW0iW/
• https://fb.watch/tnNzm6QSNz/
Εικόνα 3. (α) Παραδείγματα των εργασιών που εκπόνησαν οι μετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες στο πρόγραμμα του ΕΑΑ UniversALL. Αριστερά: το ηλιακό ρολόι που κατασκεύασαν οι μαθητές του Γυμνασίου Λ.Τ. Αστυπάλαιας στην αυλή του σχολείου τους. Πάνω δεξιά: Η χειροποίητη κατασκευή του επιτραπέζιου παιχνιδιού «Astromania» από τους μαθητές του 4ου ΓΕΛ Ρόδου. Κάτω δεξιά: Μαθήτρια από το 1ο ΕΠΑΛ Κω παρουσιάζει την εργασία της με θέμα «Αειφανείς, αμφιφανείς και αφανείς αστέρες» (β) Η αφίσα των επισκέψεων του ΕΑΑ στα μετέχοντα νησιά των Δωδεκανήσων (γ) Παράδειγμα του προγράμματος εκδηλώσεων κατά την επίσκεψή μας στο νησί της Κάσου στα πλαίσια της δράσης UniversALL
Αξιολόγηση
Με την ολοκλήρωση της δράσης, δόθηκε ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο στους μετέχοντες εκπαιδευτικούς με σκοπό την αξιολόγησή της και την υποβολή προτάσεων που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην περαιτέρω βελτίωση και ανάπτυξη τoυ προγράμματος. Η δράση αξιολογήθηκε συνολικά με άριστα (10/10), ενώ στους επιμέρους τομείς η μέση βαθμολογία της ήταν 9,62/10.
2024-2025: Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου
Μετά την επιτυχή της εφαρμογή στα Δωδεκάνησα η δράση “UniversALL: αστρονομία για μαθητές ακριτικών περιοχών” συνεχίζει την παρούσα σχολική χρονιά στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου: Λέσβος, Λήμνος, Σάμος, Χίος, Ικαρία, Φούρνοι Άγιος Ευστράτιος, Οινούσσες και Ψαρά.
Βρείτε την πρόσκληση συμμετοχής εδώ
Τηλέφωνο: 210- 3490114
Email: a.chiotellis@noa.gr , idakanalis@noa.gr
• Συντονιστής Έργου: καθ. Ε. Πλειώνης (Διευθυντής και Πρόεδρος ΕΑΑ)
• Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δρ Α. Χιώτελλης (Αστροφυσικός, Γραφείο Προέδρου)
• Αν. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Γ. Δακανάλης (Αστροφυσικός, Γραφείο Προέδρου)