Στα πλαίσια της αναπτυξιακής πολιτικής του ΕΑΑ και ορμώμενοι από την ανάγκη προσαρμογής της Ελλάδας στις επιταγές της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, της 4η Έκθεση Αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή αλλά και της θεματικής στρατηγικής της ΕΕ για την ατμοσφαιρική ρύπανση, αποφασίστηκε η σύσταση του «Παρατηρητήριου Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής Αντικυθήρων (ΠΑΓΓΑΙΑ)», κατά τα πρότυπα του Συστήματος Παρακολούθησης του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (GAW/WMO).

Η σύσταση του ΠΑΓΓΑΙΑ, μια εμβληματική πρωτοβουλία Εθνικής σημασίας, θα ενισχύσει ποικιλοτρόπως την υλοποίηση επιστημονικών, κοινωνικών και εθνικών στόχων σχετικά με την προσαρμογή και τον περιορισμό των επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής στην Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο και στοχεύει στην αδιάλειπτη παρακολούθηση κλιματικών παραμέτρων και για την έγκαιρη ενημέρωση της Πολιτείας για ακραία φυσικά φαινόμενα, συνεισφέροντας ουσιαστικά:

1. Στην παροχή πιστοποιημένων δεδομένων και εμπειρογνωμοσύνης σε θέματα όπως η Κλιματική Αλλαγή, η ποιότητα του αέρα και οι σχετιζόμενες φυσικές καταστροφές.

2. Στην έγκαιρη παροχή υπηρεσιών και πληροφοριών σε δημόσιους φορείς για την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων στη διαχείριση κρίσεων.

3. Στη βελτίωση των κλιματικών προγνώσεων σε περιφερειακή κλίμακα, για τον αποτελεσματικό μετριασμό των επιπτώσεων των έντονων μετεωρολογικών φαινομένων και την προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή.

4. Στην ενίσχυση της βιωσιμότητας και ανάπτυξης βασικών τομέων της οικονομίας (π.χ. τουρισμός, υγεία, αγροδιατροφή και ασφάλεια επισιτισμού, ναυτιλία και ενέργεια).

5. Στην εκπροσώπηση της χώρας μας σε μεγάλες Ευρωπαϊκές υποδομές (υποστηρίζεται από ACTRIS, ICOS, EPOS) και Προγράμματα Παρατήρησης της Γης (υποστηρίζεται από GAW/WMO, COPERNICUS, GEOSS, ESA, EUMETSAT).

6. Στη λειτουργία του παρατηρητηρίου ως κέντρου διακρίβωσης και βαθμονόμησης δορυφορικών δεδομένων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA).

7. Στην ανάδειξη των Αντικυθήρων ως επιστημονικού πόλου στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, με συμβολή στην ανάσχεση της πληθυσμιακής συρρίκνωσης των Αντικυθήρων και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Την πρωτοβουλία αυτή του ΕΑΑ στηρίζουν περισσότεροι από πενήντα (50) διεθνείς και εθνικοί οργανισμοί με επιστολές προθέσεων, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO), το Group on Earth Observations (GEO), η Ευρωπαϊκή Οργάνωση για την Εκμετάλλευση των Μετεωρολογικών Δορυφόρων (EUMETSAT), η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ), ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) και από ιδιωτικούς τεχνολογικούς φορείς, όπως η ΔΡΑΞΙΣ Τεχνολογίες Περιβάλλοντος Α.Ε., η Planetek, η Reymetrics, Cosmote, αλλά και το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, κ.α. Είναι σημαντικό να αναφερθεί η σημαντικότατη και θεμελιώδης συνεισφορά της COSMOTE στην πιλοτική λειτουργία του ΠΑΓΓΑΙΑ, από την πρώτη στιγμή του εγχειρήματος (τέλη 2017), με την παροχή δομών φιλοξενίας του επιστημονικού εξοπλισμού του ΕΑΑ αλλά και με την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και δικτύου.

Θεωρούμε ότι η σύσταση της εμβληματικής αυτής υποδομής αποτελεί πρότυπο συνεργασίας μεταξύ ενός δημόσιου ερευνητικού φορέα, της Πολιτείας, της Περιφερειακής και Τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και του ιδιωτικού τομέα.

Μέχρι σήμερα έχουν εγκατασταθεί στα Αντικύθηρα η διάταξη ενεργής τηλεπισκόπησης lidar PollyXT, για την αδιάλειπτη παρακολούθηση των αερολυμάτων και των νεφών, το ηλιακό φωτόμετρο CIMEL, γεγονός που επέτρεψε να ενταχθεί η ΠΑΓΓΑΙΑ στο παγκόσμιο δίκτυο σταθμών AERONET της NASA και ηλιακό πολαρίμετρο. Επιπλέον, στα Αντικύθηρα το ΕΑΑ λειτουργεί μετεωρολογικό σταθμό, σεισμογράφο, επιταχυνσιογράφο και GPS.